woensdag 29 februari 2012

Het is niet omdat je de Maillard reactie kent, dat je kan koken...

Om in deze tijden van crisis de economie wat zuurstof te geven, ben ik op het thuisfront gestart met het bouwen van een nieuwe garage en een kleine uitbreiding van de woning. Gezien we die woning kochten, is het de eerste keer dat ik word ondergedompeld in het proces van mortel maken. Piece of cake leek me. Zoals wikipedia mooi aangeeft: "Mortelspecie wordt typisch samengesteld uit 1 deel bindmiddel, 3 delen granulaat en 1 deel water. Indien goed vermengd, zorgt deze verhouding voor een optimale sterkte na uitharding." En toch... Ik heb ondertussen menige mortelmolen geprepareerd en zit nog steeds te wachten op een uitgesproken appreciatie van mijn metser. Te droog, te nat, te weinig mortelolie,..."Ah ja, als het geregend heeft moet je rekening houden met het vochtgehalte in het zand en dus minder water toevoegen. En niet vergeten dat de draaitijd van de molen ook belangrijk is." Een of andere neurale verbinding deed me herinneren dat mortel thixotropisch gedrag vertoont, waardoor haar viscositeit daalt bij blootstelling aan een constante schuifspanning. Toen ik het effect van thixotropie aan mijn metser lyrisch begon uit te leggen, gaf die me lik op stuk door te melden dat ondertussen mijn mortel al te plat was gedraaid :-( 


Er is dus een verschil tussen begrijpen en effectief toepassen.  Het is niet omdat je weet dat een enzymatische reactie (maillardreactie) tussen reducerende suikers en aminozuren onder invloed van warmte resulteert in een verandering van geur en smaak dat je een biefstuk goed à point kan bakken. Het is niet omdat je weet dat de middelpuntvliedende krachten bij het pottenbakken (draaien) een bepalende factor  is, dat je een prachtig aardewerk kan maken. Het is niet omdat je de Blue Ocean Strategie van A tot Z kunt uitleggen, dat je hem ook kan gebruiken om zelf innovaties te realiseren...


Bij een van mijn vroegere werkgevers hing bij een van de arbeiders de volgende quote aan de muur: "Hij die kent maar niet kan is een theoretische man, hij die kan maar niet kent is een praktische vent." Een idee dat net uitgevoerd wordt is in the end een slecht idee. Innoveren is dus vooral een zaak van doen. Innovatie is  niet een nieuw recept schrijven, maar wel een nieuw puik gerecht bereiden. Kennis van de Maillard kan daarbij een hulpmiddel zijn om het culinaire innovatiepad te plaveien, maar biedt geen roadmap die je stap voor stap begeleid naar succes. De roadmaps (kookboeken) worden dan ook pas uitgegeven als het succes er is. 


Kortom  Bij innoveren zit de waarde minder in de beste praktijken, maar vooral in de vernieuwende praktijken. Om het met een toepasselijke quote van Lao-Tse te zeggen: "Ervaring is als een lantaarn die op de rug wordt gedragen. Zij belicht alleen de afgelegde weg". In tijden dat niemand nog tijd lijkt te hebben, kan u deze extra schrikkeldag misschien full-time gebruiken om eens te reflecteren met uw medewerkers welke nieuwe praktijken uw bedrijf de volgende jaren kan aanpakken...


woensdag 22 februari 2012

Over het einde van de wereld en innovatie...

Als we sommige Maya-adepten mogen geloven zullen we op 21 december 2012 geconfronteerd  worden met een grote verandering in het bewustzijn van de mens of zelfs van het universum. Hoewel dat niet noodzakelijk een ramp hoeft te zijn, gaan we er even vanuit dat het zo'n vaart niet zal lopen. Of het moet zijn dat de Maya's de val van de EUR hebben zien aankomen en de daaruit resulterende wereldwijde recessie. Het collectief geloven in een nakende ramp is natuurlijk niks nieuws. Elk decennium is er wel ergens ter wereld een groepering die zich voorbereid op het einde van de wereld. Meestal is het helaas een self fulfilling prophecy als de sekteleden op de dag des oordeels de hand aan zich zelf slaan.

De Amerikaanse sociaal psycholoog Leon Festinger verrichte onderzoek naar het gedrag van mensen (believers), die geconfronteerd worden met het uitblijven van een voorspelde ramp. Aan de basis van het onderzoek lag een voorspelling door een Amerikaanse huisvrouw dat op 21 december 1956 voor zonsopgang de wereld zou vergaan door een enorme vloedgolf. Een groep gelovigen zou samen met haar om middernacht opgepikt worden door een buitenaards ruimteschip.  Het gedrag van de groep believers werd daarbij opgevolgd. Festinger voorspelde dat het uitblijven van de ramp en de buitenaardse ingreep, de groep zou aansporen om extra steun te vinden voor hun geloof om de pijn van het uitblijven van hun voorspelling te verzachten. En inderdaad, de groep besluit dat hun actie God heeft overtuigd om de aarde te sparen en begint een echte media-actie om dit over een zo groot mogelijk publiek te verspreiden.

Festinger definieert dit als cognitieve dissonantie, een onaangename mentale spanning die ontstaat als feiten tegenstrijdig lijken te zijn met de eigen opvattingen of mening. Mensen gaan meestal onbewust die spanning wegbalsemen door hun opvattingen aan te passen. Stel dat u een nieuwe tablet koopt en twijfelt tussen twee modellen. Het ene model is mooier in design, het andere krachtiger in gebruik. Er is dus een onverenigbaarheid tussen beide keuzecriteria. Eens u kiest voor het tweede model, zal u na enige tijd dit model zelfs mooier in design vinden, waarmee u het onaangename gevoel dat je toch verkeerd verkozen zou hebben vermijdt.

En hiermee is de brug geslagen naar innovatie. Innoveren is immers ook keuzes maken. Keuzes die maar gedeeltelijk rationeel te onderbouwen zijn. Het is dus een proces waarbij je voortdurend geconfronteerd wordt met onverenigbaarheid tussen cognities. Kies ik voor een nieuw product of focus ik mij eerst op een nieuwe markt? Voorzie ik nog een extra functionele optie op dit nieuwe product? Festinger en zijn studies rond cognitieve dissonantie leren ons dat als een voorspelling niet uitkomt, het geloof in eigen gelijk toenemenNu kan enig doorzettingsvermogen bij innoveren geen kwaad. Succes groei per slot van rekening als fruit aan de boom der volharding. Maar in sommige gevallen is dit ook  een knoert van een valkuil waarin helaas ook bij innovatie soms getrapt wordt. Bedrijven klampen zich vast aan hun eigen groot gelijk en daardoor capteren ze niet de signalen uit de markt die op het tegendeel wijzen. Signalen die er op wijzen dat de innovatie onvoldoende tegemoet komt aan de echte marktnoden. Herinnert u de Digitale Compact Cassette nog? Makes my case...

Kortom: op het moment dat je jezelf begint te overtuigen met argumenten om je eigen keuzes te rechtvaardigen gaat er best een knipperlicht aan. Een kritisch klankbord is daartoe een ideale sparring partner. Meteen één van de voordelen van een Raad van Advies of Raad der Wijzen. En daarmee zijn we terug bij de Maya's. Wijs waren ze in elk geval. Maar dat ze in de toekomst konden kijken valt te betwijfelen. Dus tenzij u echt gelooft dat op 21 december de wereld vergaat, wens ik u alvast een open blik bij het innoveren...



woensdag 15 februari 2012

Boekbespreking: 'Whatever you think, think the opposite' van Paul Arden

Paul Arden, helaas te vroeg gestorven in 2008,  is niet de minste. Vanaf 1987 was hij creatief directeur bij het vermaarde Saatchi & Saatchi. Creatief adverteren was daarbij zijn handelsmerk. Dit zeer vlot leesbaar en rijkelijk geïllustreerd boekje, is een must-read voor ondernemers die zich willen laten inspireren om hun onderneming continu te vernieuwen. Het is nog meer een must-have voor consultants die de  vertrouwde paden van goedbedoelde, maar te vaak herkauwde adviezen willen verlaten. Het boek is een opeenstapeling van concrete tips die je in je eigen leefwereld en professionele omgeving kan toepassen. Het laat zich dus ook niet echt samenvatten. Ik wil met u wel mijn top 7 van tips delen, die vlot vertaalbaar zijn naar innovatieprocessen:

  1. Liever spijt van wat je gedaan hebt, dan spijt van wat je niet gedaan hebt: een levensmotto dat bijna een axioma is voor goed ondernemerschap en succesvolle innovatie
  2. Liever roekeloze Rita dan voorzichtige Freddy als werknemer: zoveel als een pleidooi tegen de huidige vorm van managementcultuur in de meeste bedrijven waarbij vooral kaderleden die netjes in de voetsporen lopen van het topmanagement en niemand voor het hoofd stoten doorgroeien. Ze maken dan wel carrière, maar hun salaris volgt hun status en niet hun toegevoegde waarde. Zoveel mogelijk risico vermijden wordt hun overlevingsmotto. Innovatie? Ben je gek. We gaan toch geen risico's nemen die onze positie kunnen ondermijnen.
  3. Doe het gewoon en verbeter het gaandeweg: het is een open deur intrappen, maar perfectionisme is de dooddoener voor innovatie.
  4. Vraag om een klap in je gezicht: weinig mensen zoeken nog negatieve feedback. In tegenstelling, sociale media en dito personal branding lijken wel een continue smeekbede naar positieve feedback. 
  5. Ideeën hebben is niet altijd goed. Een idee dat niet uitgevoerd wordt is immers waardeloos. Beter een slecht idee uitvoeren dan 5 goede ideeën in de kast te steken. Ik verwijs graag naar volgende TEDx van 3 minuten waarop Matt Cutts aangeeft hoe je een idee in de praktijk kan brengen.
  6. Ga niet studeren, ga werken. Wel wat controversieel in tijden waarin eeuwig leren als het mantra geldt. Uiteraard is dit geen pleidooi van Arden tegen leren. Wel schetst het mooi het maatschappelijk beeld waarin studeren vaak wordt gebruikt om keuzes uit te stellen. 
  7. Verbaas me en gooi je leven om. Het is nooit te laat om 'gewoon doen' te verkiezen boven 'zou ik dat wel doen'. Het is nooit te laat om een roekeloze Rita te worden. Het is nooit te laat om dat idee uit de kast te halen en in realiteit om te zetten. Kortom: het is nooit te laat om je professionele leven een andere richting uit te sturen. Het gegeven dat de pensioenleeftijd de volgende jaren verder wordt opgetrokken, geeft je eigenlijk alsmaar meer kansen om ook professioneel die koerswijziging te realiseren. Succes!

woensdag 8 februari 2012

Van commerciële innovatie naar Django Reinhardt - Een kleine stap...

Afgelopen zaterdag zakten we met een groep vrienden af naar het Marokkaans restaurant Le Berbère. Na een heerlijke Tajine geraakten we in gesprek met de eigenaar-kok. Als snel ging het over de huidige crisis en hoe die ook de horeca treft. Maar zijn restaurant heeft daar niet onder te lijden. Waarom niet? Het is anders dan de tientallen andere tavernes in de buurt. Mensen zijn zelfs bereid om zich tot 30 km te verplaatsen om te tafelen. Markant werd het helemaal toen hij aangaf dat recent in de buurt een nieuw restaurant opende. Toen hij passeerde zag hij staan "Russisch-Franse keuken". Hij moest zich bedwingen om niet binnen te gaan en de nieuwe uitbater te adviseren "Franse" direct te schrappen. "Durven kiezen om anders te zijn" is zijn mantra. Wat een voorbeeld van commerciële innovatiespirit.

Toeval wil dat bij het naar huis rijden een song van Django Reinhardt op de radio werd gespeeld. Bij het horen van jazz moet ik dankzij Frank Barrett spontaan aan innovatieve organisaties denken. Barrett gebruikt de improvisatie in jazz immers als  een prachtige metafoor voor leerprocessen in organisaties. Maar de Belg Django Reinhardt speelt niet zomaar jazz. Hij vond zijn eigen stijl uit: de jazz manouche of Gipsy Jazz.  Karakteristiek voor dit type jazz is dat het gespeeld wordt door enkel snaarinstrumenten. In 1928 geraakte de 18-jarige Reinhardt zwaar verbrand bij een brand in zijn woonwagen. Dit resulteerde in 3 verlamde en misvormde vingers aan zijn linkerhand. Over een crisis gesproken... Maar Reinhardt weigerde zich er bij neer te leggen dat gitaarspelen niet meer mogelijk zou zijn. Gedurende zijn verblijf van 2 jaren in het ziekenhuis leerde hij opnieuw spelen, meteen de start van de ontwikkeling van een eigen muziekstijl.

Het zou een beetje cynisch zijn om te stellen dat Django Reinhardt's succes een rechtstreeks gevolg was van de tegenslag die hij had. Feit is wel dat dit ongeluk Reinhardt nog meer aanzette om een eigen muziekstijl te ontwikkelen. Trouwens, in de tweede fase van zijn relatief jonge carrière (hij stierf op 45-jarige leeftijd), begon hij zich meer toe te leggen op be-pop en op elektrische muziek. Reinhardt was dus niet bepaald iemand die zich wentelde in zijn succes.

En daarmee was die avond de cirkel rond. Innovatie, ook binnen bedrijven, vraagt het lef om te kiezen. Een crisis schept omstandigheden waarin de nood tot keuze nog verscherpt. Niet kiezen is in elk geval bij voorbaat  vaak verliezen. En ja, wat vandaag nieuw is, kan morgen gekopieerd worden. Het is een argument van velen om vooral niet te innoveren. Je kan er natuurlijk voor zorgen dat kopiëren moeilijk is. Django Reinhardt kon geen muziek lezen, noch schrijven. Zijn muziek was dus voor ieder moment uniek. Het is duidelijk aan wie marketeers die het pop-up retail concept bedachten, schatplichtig zijn. Er kan zich  morgen een nieuw Marokkaans restaurant in de buurt van Le Berbère openen. Maar ik weet één ding: Driss, de uitbater, zal er voor zorgen dat hij net iets anders zal bieden...

woensdag 1 februari 2012

Nood aan meer hacktivism in onze bedrijven...

Als je de krantenkoppen van de afgelopen maand er op na slaagt, lijkt 2012 het jaar te worden waarin de overheid haar tanden zet in het ongebreidelde internet. Is het omdat de Jasmijnrevolutie en diverse Arabische spin-offs daarvan de kracht van het internet en meerbepaald de sociale netwerken hebben aangetoond? Gaat er een koude rilling door sommige overheidsgebouwen bij het vooruitzicht van een wereld waarin de Wisdom of the Crowd het politiek bestel veel directer gaat aansturen? Een mens zou kunnen beginnen denken dat de drieling SOPA, PIPA en vooral ACTA in het leven wordt geroepen om een noodstop op het internet te krijgen. Of is het toch een goed bedoelde rem op het ongebreideld profitariaat van enkelen (genre Kim Dotcom) op de kap van de creatieve sector.  De onmiddellijke reactie van de hackersgroep Anonymous op het opdoeken van de Megaupload website toont in elk geval aan dat internet zich definitief een plaats heeft toegekend in de handleiding "Ondergronds verzet 2.0".  Nu is hacken ouder dan de internettechnologie zelf. Ook telefoonsystemen waren een publieke speeltuin voor hackers. Legendarisch was bv.  John Draper, alias 'Captain Crunch' die publieke telefoons verschalkte door met een fluitje gratis lijnen te openen. Maar we wijken af...

Het toeval wil dat ik afgelopen week ook een interview las met enkele landgenoten die, of ze dat nu willen of niet, volgens marketing goeroes tot de Generation Y behoren. In menig vooruitziend marketing echelon moet men zich ondertussen de hersenen aan het pijnigen zijn hoe men de generatie van kleinkinderen van Generation Y zal noemen. Tot de Generation AA behoren, lijkt me geen prettig vooruitzicht (het wordt voor alle duidelijkheid blijkbaar Generation C) Maar terug over naar het heden en dus Generation Y. Een uitspraak van één van de jongeren trok mijn aandacht: "jongeren moeten aan hacktivism doen". Het leek me eerst een 'ongepaste' oproep aan zijn generatiegenoten tot collectieve ongehoorzaamheid, maar verdere lectuur verduidelijkte de oproep: "jongeren moeten hun eigen toekomst hacken." Ze moeten het heft zelf in handen nemen om hun toekomst vorm te geven. Langs de zijlijn staan en hopen dat de maatschappij wel zal zorgen dat de toekomst wordt voorbereid is in het beste geval 'optimisme' te noemen, maar 'naïviteit' is de schaduw van de optimist.

Dat lijkt me een erg interessante metafoor als we het over de nood aan innovatie in bedrijven hebben. Je hebt bedrijven die continu de bestaande situatie in vraag durven stellen. Ze denken na over koerswijziging terwijl ze in rustig water vertoeven. Hoewel er een leidende visie is, worden de strategische doelstellingen, ankerpunt voor de innovatiestrategie, vaak bijgestuurd. Prachtig en bekend voorbeeld is natuurlijk Virgin dat zich tot missie stelt om sectoren nieuw leven in te blazen. Maar ook onder kmo's zijn er legio voorbeelden van bedrijven die de status quo tot vijand nummer één hebben uitgeroepen. Anderen laten zich leiden door de heersende wind en door een visie die ze ooit bij opstart van het bedrijf hebben opgemaakt, "omdat dat nu eenmaal hoorde in het businessplan bij aanvraag van die banklening." Vaak is die visie al achterhaald zodat het niet zo duidelijk meer is waarheen de reis gaat. Of om Lao Tzu te parafreren: "  If you do not change direction, you may end up where you are heading." En dan? Ik hoorde de afgelopen maanden enkele ondernemers wel eens verzuchten dat er geen peil te trekken is op de Generation Y. Misschien is het wel omdat ze aangeschreven staat als ondernemend en post-emotioneel: 'no anger, no edge, no ego'.  Ze past met andere woorden niet goed in onze gestructureerde maatschappij waarin iedereen in een hokje moet passen. In een era waarin dagelijks geroepen wordt voor meer ondernemerschap, is zo'n Generatie een godsgeschenk. 


Misschien moeten we ze dus vooral aanmoedigen om onze bedrijven te hacken...