woensdag 25 januari 2017

Wat de Miss België verkiezing me leert over innovatie...

De kans is groot dat het je ontgaan is, maar sinds een 2-tal weken hebben we een nieuwe Miss België. De wedstrijd op zich is al langer een fait divers. Maar ze leveren een 'product' af dat een hapbare brok is voor sociale media. En dat is een valabel business model geworden binnen de media. Het zouden geen sociale media  zijn, als het sociale leven van de betrokkene niet binnenste buiten werd gekeerd. Het duurde dus niet lang of een racistisch getinte Instagram commentaar van de uitverkorene werd in geuren en kleuren becommentarieerd. Het leven van zo'n Miss België wordt een pak zwaarder vanaf het moment dat ze van het podium van het Plopsatheater stapt. Een Miss België verkiezing die doorgaat in Plopsaland: ik vermoed dat Geert Hoste toch aan het tandenknarsen is nu hij met zijn eindejaarsconference gestopt is.

Schoonheidswedstrijden zijn gecontesteerd vanaf het ogenblik dat ze georganiseerd werden. Al in 1854 werd een poging gedaan om een wedstrijd te organiseren in de VS, met rellen tot gevolg. Sinds 1921 werden ze in de VS uiteindelijk toch getolereerd als een moderne variant van Juvenalis zijn 'brood en spelen'. Ze inspireerden de bekende econoom John Keynes tot een metafoor om prijsfluctuaties van aandelen te beschrijven. Hij werkte een fictief experiment uit waarbij een krant mensen vraagt om de 6 meest aantrekkelijke gezichten te kiezen uit een lijst van 100. De lezers die de foto's selecteren die het meeste worden gekozen binnen de wedstrijd winnen een mooie prijs. De meest naïeve deelnemers kiezen gewoon de gezichten die ze zelf het mooist vinden. Ze gaan er dus vanuit dat hun keuze, maatgevend is voor de rest van de wereld.  Dat is hetzelfde als veronderstellen dat je eigen noden, dezelfde zijn als die van andere mensen of bedrijven. "Iedereen heeft dat probleem toch": je hoort het wel eens iemand debiteren die een idee heeft dat in de verte zou kunnen resulteren in een innovatie.

Iets slimmere deelnemers, zetten hun eigen voorkeur opzij en proberen te redeneren vanuit de ganse populatie. Welke gezichten kan de meerderheid van de deelnemers het meeste bekoren? Je kan je daar nog iets bij voorstellen. Bij innovatie betekent het dat je probeert voeling te krijgen met de mate waarin andere mensen of bedrijven geconfronteerd worden met een probleem. Wat onderzoek kan dan helpen. Moeilijker wordt het als je nog een stap verder gaat: wat als veel mensen zo gaan redeneren? Dan moet je immers proberen in te schatten wat anderen als gezichten zien die de meerderheid van mensen kan bekoren. We zitten dan in de derde orde. Sommige mensen slagen erin om nog door te redeneren tot niveau 4 en 5. Om het nog inzichtelijker te maken, kan je het experiment organiseren door te vragen naar een getal tussen 0 en 100. Wie het dichtst bij 2/3 van het gemiddelde zit, wint een prijs. 0de orde betekent dat je geen idee hebt, en dus maar het gemiddelde van 50 neemt. 1ste orde veronderstelt dat je verder nadenkt: als iedereen als getal 50 neemt en 2/3 van 50 is afgerond 33, ga je voor 33. 2de orde denken veronderstelt dat je er vanuit gaat dat veel mensen zullen gaan voor 33 en 2/3 van 33 is 22. Als je zo blijft redeneren evolueer je naar 0.  Keynes stelt dat dit concept de aandelenbeurzen stuurt. Mensen schatten een aandeel niet in op de achterliggende economische waarde, maar wel op basis van hoe andere mensen die waarde inschatten. Het is niet uitgesloten dat meer en meer verkiezingen ook door dit achterliggende denkproces worden gestuurd.

Het grote probleem is dat je niet weet hoeveel mensen denken in 0de, 1ste, 2de...orde. Daardoor blijft de uitkomst even onvoorspelbaar. Onderzoek toont evenwel aan dat de grote meerderheid van mensen niet verdergaat dan 1ste orde. Dat dieper doordenken is ook bij innovatie aan de orde. Clou is om in staat te zijn om door de ogen van de mogelijke klanten naar je aanbod te kijken zonder enige vooringenomenheid. Stel bv. dat je een drone op de markt wil brengen die 1 persoon kan transporteren. Bij 0de orde zie je geen concurrenten omdat je er vanuit gaat dat je product uniek is. Bij 1ste orde zie je je klant je product vergelijken met dat van concurrenten die een vergelijkbaar aanbod hebben, bv. kleine vliegtuigen. Bij 2de orde zie je je klanten de vergelijking maken met concurrenten die een totaal verschillend aanbod hebben (substituten), maar er toch in slagen om de klant een aanvaardbare oplossing te geven. Een multimodaal mobiliteitsaanbod om maar iets te zeggen. Bij 3de orde kan je je voorstellen dat nieuwe ontwikkelingen bij die alternatieven een substituut kunnen worden op korte termijn.

Innoveren door de ogen van de klant: er bestaan technieken voor (bv. het gebruik van personas), maar zeker is dat het denkwerk en onderzoek vraagt...

woensdag 18 januari 2017

Wat fotosynthese me leert over innovatie...

Als je je wat dieper begint te verdiepen in het wel en wee van planten, kom je op een bepaald moment terecht in de wondere wereld van hun water- en energiehuishouding. Daaruit valt nogal wat te leren over hoe we zelf onze toekomstige omgang met water en energie kunnen vormgeven. Onnodig te zeggen dat fotosynthese de inspiratiebron kan zijn om zonne-energie om te zetten naar elektrische energie via organische zonnecellen. Allen hebben we geleerd, ergens tussen 2 speeltijden in, dat bij fotosynthese lichtenergie en water wordt gebruikt om kooldioxide om te zetten in koolhydraten en glucose. Achter die simpele uitleg zit echter een prachtvoorbeeld dat inspiratie kan bieden om echt te komen tot een circulaire economie. Fotosynthese omvat lichtreacties en donkere reacties (die geen licht nodig hebben). Bij de lichtreacties brengt invallend zonlicht elektronen in een hogere energietoestand in chlorofyl.  Die elektronen gaan uiteindelijk na transport zorgen voor de binding van een waterstofatoom in een eerste organische energiemolecule (NADP+). Het elektronentransport creëert bovendien energie en zorgt voor spitsing van water in zuurstof en protonen. Die protonen drijven vervolgens een soort 'nano-elektromotor' aan die een tweede organische energiemolecule helpt vormen (ATP). De 2 energiemolecules gaan in de donkere reacties dan koolstofatomen samenbouwen tot suikers. Nadat ze hun werk gedaan hebben worden ze gerecycleerd. Fotosynthese in een notendop: je geheugen is hiermee weer opgefrist.

Het concept van het gebruiken van moleculen als energiefactor, is door de mens al succesvol toegepast. De Vlaamse start-up QPinch gebruikt het in hun geoctrooieerde technologie van de chemische warmtepomp. Maar grote doorbraken om het fotosynthese-proces te industrialiseren, zijn er nog niet. Grootste probleem blijft de lage energetische efficiëntie in vergelijking met fotovoltaïsche systemen, zeker bij CO2 concentraties die onze atmosfeer kenmerken. Fotosynthese gebruikt slechts 1% van het invallende zonlicht voor energie- en suikerproductie. De natuur kan zich dat permitteren: zonlicht is in overmaat beschikbaar. Een artikel in Science vorig jaar maakte alvast melding van testen op MIT, weliswaar nog met zuivere CO2, van een conversie van 10%. Die zakt wel tot 3 à 4% bij omgevingsconcentraties, maar dat is nog een factor 3 à 4 beter dan Moeder Natuur.

Wat me vroeger tussen die 2 speeltijden niet was bijgebleven was dat, ondanks de kleur van chlorofyl en dus ook plantenmateriaal, de kleur groen geen factor is in heel dat fotosyntheseproces. Integendeel, het is blauw en rood dat zorgt voor succes. Je weet allicht wel dat de kleur van een object bepaald wordt door de golflengtes die niet worden opgenomen, maar integendeel worden weerkaatst. Plantengroei hangt dus af van rood en blauw licht. Het is een onderzoeksveld op zich om met LED lampen zeer gericht licht aan te bieden binnen een smaller golflengtespectrum. Het is niet uit te sluiten dat dit in de nabije toekomst in hogere opbrengsten kan resulteren.

Dat planten ons met hun groene kleur wat op het verkeerde been zetten, is niet zo verwonderlijk. In essentie is wat we zien en horen wel meer misleidend. Wat klanten intern absorberen, krijg je niet altijd te horen. Wat we oppervlakkig te zien krijgen, is zelden de belangrijkste informatie. Wat klanten zeggen is niet altijd waar ze energie van krijgen. De beste manier om inzicht te krijgen in hun echte drijfveren, is van microscoop te veranderen. Van een lichtmicroscoop naar een scanning elektronenmicroscoop bijvoorbeeld. Die bekijkt de interne structuren van de klant in meer detail. Hoe je dat kan aanpakken? Recent kwam ik nog een mooi voorbeeld tegen bij een bedrijf. Ze vroegen consequent aan klanten waarom ze een product kochten en waarom ze tevreden waren. Het levert soms verrassende resultaten op...

woensdag 11 januari 2017

Wat Leonard Cohen me leerde over innovatie...

2016 was een jaar dat nog enige tijd over de tong zal gaan. Zelfs een volhardende optimist moest al eens in zijn nog zijn resterende haar krabben bij al dat slechte nieuws die diverse mediakanalen - niet in het minste zij die sociaal noemen - de ether instuurden. Eens te meer werd echter duidelijk dat muziek in al zijn vormen een enorm verbindende factor kan zijn. Dat wordt het zeker als de artiesten zelf in hun muziek een testament achterlaten. Eerder in deze blog kwam David Bowie - "Look up here, man, I'm in danger, I've got nothing left to lose - al aan bod. Een memoriam voor His Royal Badness moet nog uitkristalliseren. Maar de meest geniale qua lyrics legde het loodje op 7 november: Leonard Cohen. Er was er maar één die de Nobelprijs Literatuur verdiende voor het op muziek zetten van echte literatuur en dat was uiteraard Cohen. In vergelijking met zijn teksten lijkt Bob Dylan een kampvuur zanger. Maar akkoord, over smaak valt wel degelijk te twisten.

Wie een beetje in Cohen's teksten begint te grasduinen, vindt al snel pareltjes van tips om dagelijks te overleven in een veranderende wereld en misschien zelf een verschil te maken. De volgende 7 tips bijvoorbeeld:

1) Al bij zijn debuutalbum 'Songs of Leonard Cohen' uit 1967 werd duidelijk dat Cohen niet zomaar een zanger was, maar een poëet die zich had omgevormd tot bard. Enig marktinstinct was hem trouwens niet vreemd. Zijn 2 dichtbundels en 2 romans die hij daarvoor schreef, geraakte hij niet aan de straatstenen kwijt. Tijd om te pivoteren met mijn business model dacht hij en dus schreef hij de song Suzanne die werd uitgebracht door de Amerikaanse singer-songwriter Judy Collins. De eerste hit was een feit. Er was tractie in de markt voor deze carrièrewending.

2) Op hetzelfde album staat ook het prachtige Sisters of Mercy, een naam die de New Wave groep The Sisters of Mercy gretig omarmde. In de song dicht Cohen: "Oh the sisters of mercy, they are not departed or gone. They are waiting for me when I thought I just can't go on?" De man heeft in zijn leven nogal wat tegenslagen gehad. Zo werd hij ondermeer opgelicht door zijn manager. Ondersteuning door wat (al dan niet boeddhistische) klankborden hielp hem door de moeilijkste momenten in zijn leven en business. Het aanbod is er. Het is kwestie van het te willen gebruiken.

3) Een derde bekend nummer op het eerste album is 'So long Marianne' waarin Cohen stelt  "Now so long, Marianne, it's time that we began...". Het is één van de mantra's bij ondernemerschap. Je  begint er best tijdig aan, op een moment dat je niet veel te verliezen hebt.

4) In 1984 bracht hij het album 'Various Positions' uit met daarop het nummer 'Hallelujah'. Door de prachtige versie van Jeff Buckley was ik bijna vergeten dat dit ook uit de pen droop van Cohen. " I've heard there was a secret chord, that David played and it pleased the Lord. But you don't really care for music, do you?". Segmentering is cruciaal bij innovatie. Te vaak lijkt het nog alsof iedereen een toekomstige klant is, zeker in B2C innovaties.

5) In 1988 kwam 'I'm your man uit' met daarop de song 'First We Take Manhattan'. Ook geeft Cohen verdere tips over een go-to-market strategie. Belangrijk daarbij is de zogenaamde 'beachhead' strategie, die bepaalt welke markt je eerst aanboort.  Je concentreert daarbij je aandacht best op een (vaak kleine niche) markt waarin je eerst dominantie uitbouwt om van daaruit dan naburige markten aan te boren. Met dank aan collega Marc Tiri voor de tip.

6) In 1992 bracht Cohen het album 'The Future' uit met daarop de song 'Anthem', één van de 3 songs op het album die voorkomen op de soundtrack van Natural Born Killers van Oliver Stone.  "There is a crack in everything. That's how the light gets in." Veel mooier heb ik iemand nooit de nood aan creativiteit en innovatie horen omschrijven. Vooruitgang is enkel mogelijk door mensen die af en toe het normale in vraag stellen.

7) Hoewel Cohen vlot strooide met allerhande innovatietips, kwam hij in zijn laatste album uit 2016 'You want it darker' tot het inzicht dat elke ondernemer uiteindelijk zelf verantwoordelijk is voor zijn beslissingen. Externe adviezen zijn niet zelden tegenstrijdig naargelang het perspectief. In 'It seemed the better way' stel hij: "Sounded like the truth. Seemed the better way. Sounded like the truth. But it's not the truth today."

Moest je daar nog aan twijfelen: Cohen was een Innovatiemanager pur sang...

woensdag 4 januari 2017

Wat André Rieu me leert over innovatie...

Er zijn van die onoverkomelijkheden in de periode van Kerstmis en Nieuwjaar, ook op muzikaal vlak. Uiteraard de Tijdloze 100 op Studio Brussel. Voor wie wel eens graag wat geluidsgolven van klassieke muziek langs zijn trommelvliezen laat scheren, is er in deze periode een volhardend dubbel aanbod: André Rieu en het Nieuwjaarsconcert van de Wiener Philharmoniker in Wenen.

Laat ons even beginnen met het tweede. Het concert vond de eerste keer plaats in 1939, toen nog op Oudejaarsdag om dan sinds 1941 zijn vaste stek te krijgen op Nieuwjaarsdag. Ruim 75 jaar traditie dus.  Het concert gaat door in de Gouden Zaal van de Wiener Musikverein. Dat goud mag je redelijk letterlijk nemen en is ook een maat voor de prijs die je voor een ticket betaalt. In de zaal zelf lopen de prijzen op tussen 260 en 1090 EUR. Tickets worden verkocht via lottrekking. Je kan je kandidaat stellen de eerste 2 maanden van het jaar, voor het concert van het jaar nadien.  Het Nieuwjaarsconcept omvat lichte klassieke muziek van vooral Oostenrijkse componisten, niet in het minst van de Strauss familie. Afhankelijk van de dirigent kan er al eens een grapje af, maar in essentie is het eerder een ernstig concert, opgefleurd door dansers op mooie locaties doorheen Oostenrijk. Met 50 miljoen TV-kijkers is het immers een uitgelezen moment voor de toeristische dienst om Oostenrijk te promoten als het vakantieland. Waardepropositie: aanwezig kunnen zijn bij een select gezelschap bij een concert dat maar één keer per jaar doorgaat. Je kan er al eens mee uitpakken in je Facebook status.

Over naar André Rieu. Deze Nederlandse violist en orkestleider speelt al zo'n 20 jaar zalen en steden plat met zijn Johan Strauss Orchestra. Met het Nieuwjaarsconcert in Wenen heeft hij gemeen dat er veel Strauss muziek de revue passeert. Daar houdt de vergelijking zowat op. Concerten van André Rieu zijn veel meer dan een klassiek concert. Rieu stond in 2009 op de 6de plaats van bestverkopende artiesten na ondermeer Britney Spears, Metallica en Beyoncé. Dat is geen toeval. Zijn concerten neigen meer naar pop dan naar klassiek, ondanks de muziek. Enorm veel aandacht gaat uit naar decors en klederdracht. De vrouwelijke muzikanten dragen jurken die uit de tijd van Strauss lijken te dateren. Humor is ook een pijler van de concerten. Doel is het publiek een avond vermaak te geven. Dat ze op die manier ook nog kennis maken met klassieke muziek is in het beste geval aardig meegenomen. Het woord kitsch gaat al eens over de lippen als er in traditionele klassieke orkesten over Rieu wordt gesproken, maar het is wel kitsch die aanslaat. Ticketprijzen voor een Rieu concert variëren tussen 50 en 100 EUR en zijn dus voor een breed publiek haalbaar over de ganse wereld. Waardepropositie: een ontspannende avond met (licht)klassieke muziek tegen een betaalbare prijs.

2 klassieke concerten, 2 verschillende waardeproposities en business modellen. Rieu is een mooi voorbeeld van businessmodel innovatie door het aanboren van 'nieuwe klanten', in casu mensen die vroeger nooit naar klassieke concerten zouden gaan, maar door het extra show element die stap wel zetten. Voor wie vertrouwd is met het Blue Ocean Strategie canvas: hij slaagt erin nieuwe waardefactoren te creëren (show, openluchtlocaties, decor, klederdracht, humor) en andere te elimineren of reduceren (pluchen zetels, zware klassieke stukken, dure ticketprijzen).

Nieuwjaar is voorbij. Je kan je dus alvast inschrijven voor de loterij voor het volgende Nieuwjaarsconcert. Of je kan uiteraard alsnog een ticket kopen voor het concert van Rieu nu zondag in Brussel. Ik wens je een uitdagend en prettig 2017 waarin je nieuwe paden durft verkennen om je eigen leven en dat van de maatschappij te verrijken...