De wetten van de econometrie toegepast op innovatie...

Een tiental jaar geleden had ik het genoegen, binnen een 2-jaars programma rond bedrijfsmanagement aan de Universiteit Hasselt, les te krijgen van professor Desayere. Ik heb zelden een prof gehad die zo recht voor de raap was. Misschien was het gegeven dat hij dicht tegen zijn emiraat zat, daar niet vreemd aan. In elk geval bewandelden we tijdens zijn lessen wel eens de brug tussen economie en politiek. Even voor alle duidelijkheid voor zij die zich nooit over een cursus Econometrie hebben gebogen: het is de discipline binnen de economie waarin relaties tussen economische grootheden worden bestudeerd. Eigenlijk is het vooral een vorm van economisch modelleren, waarbij wiskunde, waarschijnlijkheidsrekenen en statistiek nooit ver weg zijn om nog maar te zwijgen van allerhande tijdreeksen. Eén rode draad: de resultaten zijn altijd aan onzekerheid onderhevig. De meeste econometrische modellen waren geen lang leven beschoren in mijn neuronennetwerk, maar één uitspraak van Professor Desaeyere is me wel goed bijgebleven. "Politieke keuzes kunnen nooit optimaal zijn gezien ze resulteren uit een stelsel met geen vrijheidsgraden."

U herinnert zich allicht nog wel uit het secundair onderwijs dat een stelsel van vergelijkingen meerdere oplossingen, juist één of geen oplossing heeft. In het eerste geval zijn er vrijheidsgraden (minstens één), in het tweede (cosistent systeem) en derde geval (incosistent systeem) geen. Een politieke onderhandeling vergeleek hij met een stelsel vergelijkingen dat moet geoptimaliseerd worden. Bij de aanvang van de onderhandelingen zijn er vrijheidsgraden en is een optimale oplossing mogelijk. Maar dan beginnen de onderhandelende partijen elk restricties (eisen) op te leggen, waardoor het aantal vrijheidsgraden snel daalt. Uiteindelijk komen ze best case tot een situatie waarin nog slechts één oplossing mogelijk is, die echter verre van optimaal is. Worst case eisen alle partijen apart teveel en ontstaat een inconsistent systeem (dilemma). Het zal u dus niet verrassen dat juist in deze woelige politieke tijden de uitspraken van Professor Desayere me terug te binnen sprongen.

Tot hier even de opfrissing over het oplossen van stelsels van vergelijkingen. Tijd voor de brug naar innovatie. Ook de kwaliteit van de beslissingsprocessen in bedrijven is gevoelig aan het aantal vrijheidsgraden. Zeker als het beslissingen over innovatie betreft. De onzekerheid op het resultaat van de beslissingen is dan net zoals in de econometrie immers een zekerheid. Innovaties starten vaak vanuit een goed idee, misschien zelfs meerdere ideeën. In elk geval is het aantal vrijheidsgraden in het begin van het traject enorm groot. De kans op een optimale oplossing is dus gevrijwaard. En dan begint de interne onderhandeling: de productie-afdeling wil het nieuwe product maken op de bestaande machine, marketing wil dat het past in die hippe verpakking, aankoop wil enkel grondstoffen van die huisleverancier, verkoop wil het enkel verkopen in duo met een bestaand product dat momenteel ondermaats scoort,...

Ziet u ook de vrijheidsgraden smelten als sneeuw voor de zon? Best case komt er uiteindelijk een product op de markt dat tegemoet komt aan alle interne eisen, maar al lang niet meer optimaal inspeelt op de verwachtingen van de klant. Worst case strandt het project, overladen door restricties die de ontwikkeling gewoon onmogelijk maken.

Denk dus aan Professor Desaeyere als u een nieuw innovatietraject opstart en zorg voor de nodige vrijheidsgraden...