Crowding out effect ook relevant binnen innovatieteams?

Kent u het crowding out effect in de economie? We worden er momenteel in elk geval sterk met geconfronteerd.  Als regeringen veel geld moeten lenen om hun schulden af te betalen, creëert dit een opwaartse druk op de rentevoeten. Op het moment dat die interestvoeten zo hoog worden dat het voor bedrijven en particulieren niet meer mogelijk is om geld te lenen, treedt er een crowding out op. De economische valt abrupt stil en een recessie is het gevolg.

In de sociologie wordt crowding out nog in een iets andere context gebruikt. Op het moment dat prosociaal gedrag wordt beloond, kan deze beloning de motivatie ondermijnen.Stel u voor dat we bloeddonoren zouden betalen. Veel kans dat het aantal donoren daalt. De financiële beloning creëert een ander afwegingskader bij het beslissen of je al dan niet bloeddonor wil zijn. Het wordt een kosten-baten analyse ipv een ethische keuze.

Hoe zit dat dan in innovatieteams? Uiteraard is elk lid in een innovatieteam in zekere mate homo economicus. We gaan allemaal werken om een zekere levensstandaard op te bouwen. Als alle teamleden zuiver homo economicus zijn, zijn financiële stimuli het middel om iedereen tot maximale betrokkenheid te motiveren. Hoewel dat goed kan werken in verkoopsteams (er zijn trouwens studies verricht die aantonen dat bv. studenten economie een sterker homo economicus profiel hebben), maar in multidisciplinaire innovatieteams loert eerder het crowding out effect om de hoek. Intrinsieke motivaties wordt genekt door te starten met een individueel beloningssysteem. Het kader verandert van een intrinsieke motivatie (samen het doel nastreven) ingegeven door persoonlijke betrokkenheid naar een extrinsieke motivatie (maximaliseren van persoonlijke win).

Niet alleen individuele beloning kan contraproductief zijn. Een financiële sanctie verandert de keuze tot al dan niet goede inzet in het team van een ethische keuze (ik wil bijdragen tot een goed resultaat) naar een kosten-baten analyse (il wil mijn persoonlijke win maximaliseren).  Een sanctiesysteem communiceert de boodschap dat de andere teamleden niet intrinsiek gemotiveerd zijn tot samenwerking, maar worden gedreven door eigenbelang. Dat kan andere teamleden aanzetten om ook te kiezen voor het maximaliseren van het eigenbelang.

Maar hoe moet dat dan met zogenaamde freeriders, i.e. mensen die de kantjes eraf lopen. Ze proberen via een minimale bijdrage aan het team toch maximaal te profiteren van de teamresultaten? Sociologische studies illustreren dat een dergelijk teamlid enorm nefast is voor de teamprestaties. Ingrijpen is dan dus absoluut nodig. Dat lijkt contradictorisch met wat hierboven staat, maar verschil is dat het hier geen geïnstitutionaliseerde sanctie is, maar een eenmalig ingrijpen.

Verwarrend? Misschien wel, maar de sociologie is natuurlijk geen exacte wetenschap. Er is kortom altijd ruimte voor discussie, dus hou u niet in...

Mijn interesse is in elk geval getrokken om mij verder te verdiepen in dit topic via het boek 'Hoe mensen keuzes maken' van W.L. Tijmeijer. Meer daarover in een latere blogpost.