De oorlog in Oekraïne brengt in de media terminologie binnen die door vredestijd verdrongen was naar de duistere krochten van het geheugen. Een mooi voorbeeld daarvan capteerde ik recent in een artikel over militaire strategieën: het Schlieffen plan. We spreken einde 19de eeuw. De Duitse militaire staf
staat voor een dilemma. Duitsland
bereidt zich voor op een twee-frontenoorlog met Rusland en Frankrijk. Bondgenoot en vijand: dat is nogal een wisselend begrip doorheen de geschiedenis. De strategie die ze daarvoor uitgestippeld hebben, is
in eerste instantie eerder conservatief. Duitsland beseft immers dat het niet
op twee fronten tegelijk kan overwinnen. Met de mislukte inval van Napoleon in
Rusland in gedachten, willen de Duitsers in eerste instantie mikken op een
verdediging aan de Russische grens en een voorzichtige aanval aan de Franse
grens.
Maar de Duitse generaal Von Schlieffen heeft een gedurfder
plan voor ogen. In de wetenschap dat Frankrijk een 6-tal weken nodig zou hebben
om te mobiliseren, mikt Von Schlieffen op een Blitzoffensief. In de
veronderstelling dat Frankrijk de neutraliteit van de Lage Landen en Zwitserland
niet zou schenden en haar troepen dus vooral richt op de regio
Elzas-Lotharingen, plant Von Schlieffen een brede cirkelvormige beweging door
België en Nederland om Frankrijk vanuit het Noorden binnen te vallen. Bij
aanvang zouden schijnaanvallen aan de Oostelijke grens de Fransen uit hun tent
lokken om zich resoluut op deze verdedigingslinie te concentreren. De Duitsers
zouden daarbij zelfs terugtrekken om de Fransen dieper in de val te laten
lopen. Na de Noordelijke inval zou via een sikkelbeweging de Franse
troepenmacht ingesloten worden. Tot daar de strategie...
In de praktijk verliep een en ander niet volgens plan toen
het plan terug uit de lade werd getrokken bij WOI. Von Schlieffen was toen zelf
al overleden, dus kon niet meer zelf ervaren dat hij een kleinigheid over het
hoofd had gezien. Het Belgische spoorwegennetwerk...
Snelheid van verplaatsen is vrij cruciaal in een Blitzkrieg.
Het Belgische spoorwegennetwerk was echter niet voorzien op de massale Duitse
troepenbeweging. Omdat treinvertragingen – ja, ook toen al - niet voorzien
waren in het lijvige Schlieffenplan, ontstond er verwarring binnen de
gelederen. Een tweede verkeerde inschatting in het plan was dat er een verschil
is tussen een leger verslaan en een land dat bulkt van de motivatie om zich te verdedigen. Zowel in het neutrale België als het
aangevallen Frankrijk ontstond er bitsig verzet dat de opmars van de Duitsers
sterk vertraagde. Bovendien gingen de Russen veel sneller over tot actie
waardoor Duitse troepen sneller dan voorzien zich moesten verplaatsen van
Frankrijk naar Rusland.
Mooi staaltje van twee verschillende strategieën. Het
Schlieffenplan was in een dik naslagwerk tot in details beschreven, inclusief
exacte timing. Het plan moest tot in de puntjes gevolgd worden, ongeacht de
situatie ten velde. Lagere officieren kregen geen enkele vrijheid van handelen.
Stel daar tegenover de Belgen en Fransen. Weinig plannen, op sommige vlakken
een slechte tot geen organisatie, maar wel een onverzettelijke wil om te
overwinnen. En die wil vertaalde zich in een enorme empowerment op het strijdveld,
waarbij lagere officieren juist wel beslissingen konden nemen in functie van de situatie. En omgekeerd
creëerde juist die gedeeltelijke autonomie een sterke motivatie. Terwijl de
Duitsers schaak speelden, waren de Belgen en Fransen aan het pokeren. Same
objective, different rules...
Ook bij innovatie loert het risico op 'overplanning' altijd om de hoek. Zoals Osterwalder 15 jaar terug al debiteerde: No businessplan survives its first contact with the customer. Agile, lean startup, scrum worden vaak benoemd als de tegenreactie op strategische planning waarover Henry Mintzberg boeken vol schreef. Slingers slagen al eens door. Alleen met wekelijkse sprintjes te trekken win je immers ook niet een marathon die ondernemerschap nog altijd is. Planning is niet noodzakelijk de vijand van agile werken, wel integendeel. Dat weten ook goede investeerders. Ze zoeken bewust een modus vivendus tussen ruimte en vertrouwen geven aan de teams waarin ze investeren, waarbij ze toch de teams gefocust houden richting afgesproken mijlpalen. Recent hoorde ik nog de founder van een succesvolle startup aangeven dat net een gevoel van vertrouwen de factor was bij keuze van hun investeerder. Investeerders die teams te lang binden aan hun oorspronkelijke plannen, riskeren Schlieffen-alike effecten.
Succesvolle startups en scale-ups weten dat dikke plannen geen goede gids zijn op weg naar schaling, maar ook dat een duidelijke richting nodig is om focus te houden. A goal without a plan is just a wish. Met VLAIO lanceren we op 1 mei het instrument 'Schaalklaar', een subsidie voor jonge innovatieve startende bedrijven die de ambitie en het potentieel hebben om op korte termijn op te schalen. Een subsidie van 350 kEUR is mogelijk, maar wel gekoppeld aan het realiseren van een aantal vooraf afgesproken mijlpalen. Het is een nieuwe stap in de ondersteuning van innovatieve starters richting scale-up fase. Vertrouwen in het team en een heldere aanpak zijn belangrijke criteria, naast het innovatief karakter, de maatschappelijke impact en de meerwaarde van de subsidie in het groeitraject. We zijn dus niet op zoek naar Schlieffenplannen maar wel naar startups die hun potentieel bewijzen om ook in snel veranderende omgevingen, hun doelen te realiseren. Er tijdig bij zijn wordt belangrijk, want het aantal plaatsen is beperkt...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten