Wat de Tirannie van Kleine Beslissingen me leert over innovatie...

De Oosterwheel tragedie, want daar begint het stilaan toch op te lijken, wakkerde afgelopen week weer op. Ik noem het een tragedie omdat het toch wel ernstige materie betreft. En dan heb ik het zowel over een noodzakelijke mobiliteitsoplossing, alsook over de wijze waarop het beslissingsproces een processie van Echternach begint te worden. Een ding is voor mij duidelijk in deze kwestie: het proces om tot een finale oplossing te komen is belangrijker aan het worden in deze case dan de oplossing zelf. Wat de oplossing zelf betreft, durf ik zeggen dat ik het dossier in al zijn aspecten te weinig bestudeerd heb om er hoe dan ook een zinnige uitspraak pro of contra over te doen. Ik besef dat velen er dat niet van weerhoudt om toch resoluut voor of tegen te zijn. Emotions rule the world.

Infrastructuurwerken: ze leveren wel meer stof op discussie. Vaak is het ook omdat infrastructuur niet wordt geïnstalleerd of wordt weggenomen. Neem bv. een treinstation dat door de NMBS wordt afgeschaft. Veelal zit daar een rationale economische afweging achter. Het gebruik van het station is te beperkt om het met enige rendabiliteit op te houden. Dat betekent dat het relatief weinig gebruikt wordt. En toch schiet de lokale gemeenschap in actie als het besluit genomen wordt om het te sluiten. De Amerikaanse economist Alfred Kahn beschreef dat fenomeen al in de jaren '60 als The Tyranny of small decisions. Er is een discrepantie tussen de tijdshorizon waarin klanten (in bovenstaand geval treinreizigers) een beslissing nemen over het consumeren van het product of de dienst en de tijdshorizon waarin een leverancier haar beslissingen neemt over het voorzetten van het aanbod. Concreet: treinreizigers zullen bij iedere reis afwegen of ze de wagen, de bus, trein of het vliegtuig nemen. Gebaseerd op al die micro-beslissingen hakt de spoorwegmaatschappij uiteindelijk de knoop door om op een veel langere termijn een beslissing te nemen, namelijk eens en voor altijd de dienst afschaffen.
Elke individuele beslissing van klanten had echter een verwaarloosbare impact op die keuze. Klanten hadden daardoor geen impact op die langetermijnkeuze. Ze kozen in sommige gevallen voor de wagen, vanuit de wetenschap dat de trein morgen ook nog zou rijden. Hun keuze zou vermoedelijk beïnvloed worden als ze de keuze 'vandaag met de wagen' zouden afwegen tegenover 'geen trein meer'.

Die 'Tirannie van kleine beslissingen' is ook bij het op de markt brengen van innovaties soms een stoorzender. Vooral dan in de beginfase. Klanten kunnen daar ook bewust kiezen voor het bestaande aanbod in de veronderstelling dat de innovatieve variant er morgen ook nog is. De valley of death is dus deels een gevolg van de discrepantie in de tijdshorizon die een nieuwe klant hanteert versus die van de innovator of start-up.

Vraag is natuurlijk hoe je die 'Tirannie van kleine beslissingen' kunt tackelen. Gemakkelijk is dat niet bepaald. Wij pakken immers liever concrete problemen aan dan ganse systemen. Dat levert op iets kortere termijn voldoening. Het is de amygdala in onze hersenen die daar deels mee verantwoordelijk voor is. Ze legt graag snel verbanden tussen informatie die van verschillende zintuigen afkomstig is en koppelt die aan emoties. Bij het oplossen van een probleem, zijn dat prettige emoties. En toch is het zaak om beslissingen open te trekken naar het ganse systeem. Een straat die toeslibt waardoor je per jaar dagen staat aan te schuiven: ik veronderstel dat niemand daar vrolijk van wordt. En toch zijn veel van de mensen die daar staan aan te schuiven, tegenstander van de voorgestelde oplossing. Slachtoffers van de 'Tirannie van kleine beslissingen'. Hadden ze geweten dat hun keuze gisteren om de wagen te nemen zou resulteren in een beslissing met zo'n impact op lange termijn, ze zouden allicht hun wagen hebben laten staan.

Een tragedie heeft vaak een noodlottige afloop al is het me in het geval van Oosterwheel nog niet duidelijk voor wie. Het doel van veel tragedies is een catharsis: het uitoefenen van een reinigende invloed op de geest van de toeschouwers. Ik ga er dus vanuit dat we vanuit het huidige beslissingsproces met zijn allen weer wat wijzer zullen worden...