 |
| (c) Natuurpunt |
Deze week ook dit persbericht van
de Universiteit Antwerpen opgemerkt over vleermuizen? Door velen zijn deze
prachtige schepsels niet erg geliefd. De oorzaak daarvan ligt natuurlijk in
talrijke fictieliteratuur waarin vleermuizen en vampieren vaak de beste
vrienden zijn. Vreselijke associaties in nachtmerries zijn dan nooit veraf.
Wereldwijd bestaan er 1200 soorten vleermuizen en slechts 3 daarvan zuigen
effectief bloed. Nee, niet bij de mens, maar wel bij andere zoogdieren.
Alledrie komen ze alleen voor in Zuid- en Midden-Amerika.
Nog zo'n broodje
aap verhaal is dat vleermuizen tijdens het vliegen in je haar zouden blijven
plakken. Ik herinner me nog dat ik in mijn jonge jaren bij een overvliegende
vleermuis spontaan mijn hoofd bedekte met mijn handen. Het leek me geen pretje
om zo'n vleesmuis uit je haarbos te moeten verlossen. Het leek me trouwens
helemaal de gruwel voor mensen met een toupet. Kinderlijke fantasie kent geen
grenzen. Ik heb de bron van dit misverstand moeten opzoeken. Mogelijk ontstond
de vaststelling in de tijd dat vleermuizen nog sliepen in eenvoudige
boerenwoningen tussen de balken. Jonge vleermuizen houden zich bij het slapen
stevig vast aan de huid van de moeder. Als ze pardoes toch vielen en per
ongeluk op het hoofd van een bewoner terecht kwamen, hadden ze de neiging om
het hoofdhaar te aanzien als de moeder. Logisch dat ze zich dan vastklampten.
Maar vleermuizen
vliegen dus niet in je haar. Daarvoor werkt hun sonar veel te goed. Ze 'zien'
met hun oren via echolocatie. Ze zijn tegelijk zender en ontvanger van ultrasone
geluiden op basis waarvan ze locatie en vorm van voorwerpen 'zien'. Handig om
dat lekker insect in de lucht te lokaliseren en ook in te schatten of het al
dan niet een smakelijk brokje is. Sommige vleermuizen voeden zich ook met
nectar en moeten dus de planten vinden die ze verkiezen. Daar zie je weer een
sterk staaltje van ecosysteem vorming in de natuur. Sterke ecosystemen kennen
zich door win-win en door het goed afstemmen van elkaars aanbod op elkaars
noden. Sommige planten die door vleermuizen bestoven worden, hebben
evolutionair bloemdelen ontwikkeld die dienst doen als sonarreflectoren. Ze
weerkaatsen het geluid van de vleermuis sensor en leiden die zo naar de
nectarbron. Uiteraard neemt de vleermuis stuifmeel mee na het bezoek aan de
plant om dat bij een volgende plant achter te laten. De vleermuis moet daar
zelf niet over nadenken i.e. ze moet haar eigen belang niet zitten afwegen
tegenover dat van de plant: het gebeurt vanzelf. Er zijn actuele
onderhandelingen waar dat veel moeilijker ligt.
Wat een geluk dat
wij die sonar geluiden zelf niet horen. Er zou ongetwijfeld al geen vleermuis
meer rondgevlogen hebben 's nachts. Maar dat betekent niet dat de mens geen
bedreiging is. In Vlaanderen leven 17 soorten vleermuizen, waarvan er 13
ernstig bedreigd zijn. De daling van het aantal insecten speelt daarbij een
grote rol. Een paar handige tips voor als je geconfronteerd wordt met een
vleermuis nabij je woonst of bedrijf en die het leven wat eenvoudiger wil maken
vind je hier. Vleermuizen geven
ons waardevolle inzichten om artificiële sonorbakens te ontwikkelen. Ze zijn
een product van miljoenen jaren ontwikkeling waarvan we nog veel kunnen leren
bv. voor zelfrijdende voertuigen. Laat ons ze dus vooral koesteren.
Een avondwandeling
met een batdetector is trouwens een aanrader om wat nauwer in contact te komen
met deze natuurlijke intelligentie. Nog even geduld tot de lente terug
aanbreekt en de vleermuizen terug kunnen starten met het controleren van
ondermeer de muggenpopulatie...
Wie de bibber nog op zijn lijf krijgt bij het overvliegen van een vleermuis op een zomers terras, mag die dus opbergen.
Wie de bibber nog op zijn lijf krijgt bij het overvliegen van een vleermuis op een zomers terras, mag die dus opbergen.
