Wat de Ellsberg paradox me leert over innovatie...

De commotie over de privacy-rechten van Facebook gebruikers, of beter over het ontbreken daaraan, beheert nu al enige weken het nieuws. Je kan je niet van de indruk ontdoen, dat sommige andere internetbedrijven dit met enig leedvermaak aanzien. Het lijkt wel alsof Facebook de enige partij is die de grenzen van onze privacy wetgeving verkent. Wie zich op Facebook registreert, weet tenminste dat hij op vlak van privacy in een co-creatie sessie terecht komt om de regels van de privacy te herschrijven.

Dat ook overheden niet vies zijn van het verkennen van de elasticiteit van de privacy-wetgeving weten we al door de onthullingen van Snowden. Momenteel nog verguisd, maar hij mag gerust zijn: de geschiedenis leert dat klokkenluiders uiteindelijk toch wel gelauwerd worden. Daniel Ellsberg ging hem al vooraf in 1971 door de zogenaamde Pentagon Papers bekend te maken. In volle Vietnam oorlog maakten die duidelijk hoe de Amerikaanse regering het congres wat leugens op de mouw spelde over de winstkansen in Vietnam. Ellsberg werd opgepakt en riskeerde een celstraf tot 115 jaar.

Diezelfde Ellsberg was echter ook een economist met een sterke interesse in menselijk gedrag en de manier waarop mensen beslissingen nemen. Reeds in de jaren '60 verrichte hij experimenteel werk over hoe mensen beslissingen nemen in condities van onzekerheid. In het bekendste experiment staan er in een kamer 2 geblindeerde bokalen. In één bokaal zitten 50 rode knikkers en 50 zwarte knikkers. In de andere bokaal zitten 100 knikkers, maar wordt niet gespecificeerd hoeveel rode en zwarte er in zitten. Mensen krijgen één kans om er een zwarte knikker uit te nemen en daarvoor $ 100 te verdienen. Vraag is uit welke bokaal ze een knikker zullen nemen. Omzeggens iedereen kiest voor de bokaal met de bekende verdeling tussen rode en zwarte knikkers. Nochtans bedraagt de kans om een zwarte knikker uit de andere bokaal te nemen ook 50%. Om dat te begrijpen, vereenvoudig je de test tot een bokaal met 2 knikkers. In een derde van de gevallen zijn het twee zwarte, in een derde twee rode en in een derde een rode en een zwarte. De samengestelde kansberekening brengt je zo ook tot 50%

De Ellsberg paradox is een rode draad doorheen de beslissingen die mensen nemen. De keuze voor het starten van een eigen onderneming of de keuze om een innovatieproject op te starten valt daar uiteraard ook onder. Ellsberg leert dat mensen  geprogrammeerd zijn om voor de veiligste opties te gaan, zelfs al kost hen dat een mogelijk groter geluk. In sporttermen vertaald: de schrik om te verliezen is groter dan de wil om te winnen. Mensen spelen liever in een omgeving met gekende randvoorwaarden dan in een omgeving waarin die randvoorwaarden ongekend zijn, zelfs al kan men dan die randvoorwaarden zelf mee bepalen. Meer nog: veel mensen aanvaarden zekere randvoorwaarden waarin ze weliswaar ongelukkig zijn omdat ze schrik hebben dat ze nog ongelukkiger gaan worden in een situatie met meer onzekerheid. Dat lijkt sterk op de Chinese Val die vorige week in deze blog aan bod kwam.

Er is hoop voor Edward Snowden. Ellsberg werd wel opgepakt en voor de rechtbank gebracht, maar kwam vrij door procedurefouten, onder andere door illegale telefoontaps, i.e. schending van zijn privacy. De kern van zijn verdediging was: "I felt as an American citizen, as a responsible citizen, I could no longer cooperate in concealing this information from the American public." Hij was zelf een voorbeeld hoe je je kan losrukken uit de Ellsberg paradox en kiezen voor de onzekere weg...