Wat een uil mij leert over de energietransitie ...

Bron: deingenieur.nl

Eind vorig jaar viel een informatiefolder in onze brievenbus van Engie die in de buurt 4 windmolens plant met elk een vermogen van 6,5 MW. Beste grote windmolens dus, met een tiphoogte van 250 meter en een rotordiameter van 172 meter.  Kortom, windmolens van het kaliber die in offshore projecten  worden gebruikt. In mij schuilt een grote voorstander van het benutten van windenergie, dus ik ben het project genegen. Het is evenwel legio dat zo'n project enige alertheid triggert in de buurt waarin het ingeplant wordt. Dat zal hier niet anders zijn. Mensen willen natuurlijk verzekerd zijn dat hun levenscomfort er niet op achteruit gaat. Het roept vragen op of die grote windmolens werken conform de wettelijke woorden inzake geluid en slagschaduw. Een informatiemarkt en een video duiden de gemodelleerde effecten die het laatste bevestigen. Of dat voldoende vertrouwen geeft voor het eerst, is nog maar af te wachten. Een transitie kan wel met de ratio ontworpen worden, maar realiseert zich enkel als ze resoneert met de emotie. Het is wat afwachten welke bezwaren er zullen opduiken in het nog op te starten openbaar onderzoek. 

De technologie staat nochtans niet stil. Het geluidsniveau van nieuwe windmolens is bv. in niks meer te vergelijken met vroegere windmolens. En ja, ook daar strekt de natuur weer tot voorbeeld. Naast de turbinekast, zijn het de wieken die voor veel mensen vaak een als hinderlijk aangevoeld geluid maken. De aerodynamicus onder ons weet dat dit komt door wervelingen die ontstaan aan de boven- en onderkant van de wiek en aan het uiteinde van de wieken tegen mekaar botsen. Uiteraard is het profiel van de wieken al dusdanig gemodelleerd dat het risico op die wervelingen vermindert. Maar de geluidsreductie door verdere aerodynamische ingrepen leek op zijn limieten te lopen.  Tot iemand een uil hoorde vliegen. Correctie, net niet hoorde vliegen. 

Bij de meeste vogels die door de lucht zoeven, geven dezelfde wervelingen ook een geluid. Maar niet bij de uilen. De uil slaagt er net in om bij de jacht prooien onopgemerkt te naderen doordat hun vlucht in volkomen stilte verloopt. Wetenschappers achterhaalden dat de achterrand van hun vleugels een gekartelde structuur heeft die de wervelingen geleidelijk samenvoegt. Sinds een aantal jaar vertaalt zich dat inzicht ook naar de wieken van windmolens. Een gekartelde rand op het uiteinde van de wieken, imiteert het patroon van de uilenveren. Dat is een mooie stap vooruit, maar het resultaat hangt blijkbaar nog af van de weersomstandigheden. Recenter onderzoek zoomde nog meer in detail in op de uilenveer en bracht het inzicht dat het afronden van de kartels en het beter imiteren van de poreuze rand aan de achterkant van de uilenveer resulteert in een verdere reductie in decibels. Die geniale structuur bij de uilenveer komt niet uit een wiskundig, nog AI model, maar uit miljoenen jaren evolutie en optimalisatie. 

De 4 windmolens zijn goed voor een CO2 besparingspotentieel van 7000 ton/jaar stelt Engie.  Ik vermoed dat zo'n cijfer niet meteen veel indruk maakt op mensen die vrezen dat hun wooncomfort er mogelijk op achteruit gaat. Ook de verwoede pogingen om met ingewikkelde berekeningen aan te tonen dat de geluidsoverlast en visuele hinder binnen de perken blijft, heeft weinig impact op de amygdala die alarm slaat. Moesten ze nu vertellen dat de wieken een imitatie zijn van de uil die geruisloos door het bos vliegt, zou dat misschien meer inspelen op de emotie en aanvullend op al die rationele cijfers mensen mee kunnen trekken in een an sich nobel project om de energietransitie te helpen realiseren.  

Heb je als bedrijf plannen om voor de warmtevraag of koeling van je bedrijfsprocessen over te stappen van fossiele brandstoffen naar groene energie (biogas, groene of blauwe waterstof)? Of wil je je bedrijfsprocessen elektrificeren om de CO2-uitstoot te verminderen? Of investeer je richting een hogere energie-efficiëntie?  Vanuit VLAIO kunnen we je in die plannen mogelijk ondersteunen met onze GREEN investeringssteun. Neem dus vooral contact als je investeringen plant. Vergeet daarbij trouwens niet verder te kijken dan de energietransitie. Materialen en energie gaan hand in hand. Het viel me op dat Engie in haar toelichting daar helemaal aan voorbij ging. Wat is de CO2 impact van de windmolen zelf in productie en end-of-life? Die vraag krijgen ze nog op hun bord. Misschien kunnen ze wat inspiratie opdoen in Denemarken waar rotorbladen van grote windmolens op het einde van hun leven nieuwe toepassingen vinden als bv. fietsenstalling. Als die fietsen dan opgeladen kunnen worden met windenergie is de cirkel rond...

Bron: Siemans Gamesa