Wat zwarte zwanen, wolven en zelfrijdende wagens gemeenschappelijk hebben...

Een ding is zeker wat het nieuwe jaar betreft: het is gestart. Veel meer zekerheden kan je in dit tijdperk niet debiteren. Wel, uiten kan je ze uiteraard wel. Mits wat geluk blijkt wat je vertelt een profetie. Misschien moet het ergens rond het jaar nul ook zo gebeurd zijn. Een boude voorspelling die uitkwam en de messias was geboren. Ook dat is echter verre van een zekerheid en het staat iedereen gelukkig vrij in onze maatschappij om te geloven wat hij of zij wil. Laat ons dat toch als een te verzekeren zekerheid verdedigen.

We leven in een era waarin zwarte zwanen meer en meer de kop lijken op te steken. Als je weet dat de zwarte zwaan van alle zwanen de langste hals heeft, besef je dat ze niet onopgemerkt werden. Lang dachten wij in Europa dat een zwarte zwaan een verzinsel was. We creëerden er dan ook een spreekwoord rond voor iets dat erg uitzonderlijk is. Tot de Nederlandse zeeman, Willem de Vlamingh in 1696 van de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) de opdracht kreeg een inwoner van het geheimzinnige Terra Australis te vangen. We spreken hier over tijden waarin Risk en Magellan nog real life waren en landen niet vanuit een knusse zetel werden verkend. Scheurbuik en andere ontberingen waren nooit veraf. Op 29 december 1696 bereikt de Vlamingh, die dus een Nederlander was, de westkust van Australië en botste er meteen op zwarte zwanen in een rivier nabij het huidige Perth. Hij doopte ze meteen tot de Zwanenrivier. Buiten de zwanen trof hij er weinig waardevols aan, wat ook het einde betekende van verdere ontdekkingen van Australië door de VOC. De Nederlanders waren toen al vertrouwd met 'failing forward' principes. 

In de economie wordt een zwarte zwaan gebruikt om een gebeurtenis te duiden die niemand tevoren heeft zien aankomen. Weet dus dat iedereen die zwarte zwanen tracht te voorspellen, de definitie niet goed begrepen heeft. De zelfrijdende auto is dus geen zwarte zwaan voor de mobiliteit. Het is gewoon een logische verdere stap in de evolutie van de wagentechnologie. De wagen is de afgelopen decennia  geëvolueerd naar een platform, met verdere automatisering van diverse functies. Het is logisch dat de functie van het rijden zelf op een bepaald moment dus ook geautomatiseerd wordt. Dat er momenteel mensen zijn die zelfrijdende wagens aanvallen (artikel), is niet omdat ze schrik hebben van een zwarte zwaan. Het zijn eerder dezelfde mensen die schrik hebben van een wolf. 

Op het militaire domein rond Leopoldsburg huist een koppel wolven. De kans is dus groot dat er in de loop van het voorjaar sinds lang in Vlaanderen terug  wolvenwelpen zullen rondlopen. Die wolvenpopulatie wordt een zege voor een natuurlijk beheer van het steeds toenemend bestand aan reeën en vooral everzwijnen. Roofdieren en prooidieren vormen een dynamisch ecosysteem op zich. Doordat de mens het roofdier in het verleden heeft verdrongen, werd dat ecosysteem verstoord. Meteen slaat nu bij een deel mensen de schrik om het hart. Zal zo'n wolf ook geen mensen aanvallen of onze schapenpopulatie verslinden? In Duitsland resulteert dat al in een jacht op wolven. Mensen leren niet veel bij. Laat wolven wild zijn en ze zijn mensenschuw. Je moet ze natuurlijk niet beginnen voeren. Moest ik kiezen tussen een close encounter met een loslopende hond (genre herdershond, bouvier,...) in een bos of een wolf, zou ik de wolf verkiezen. Die zal me ontwijken. Dat is in het geval van de hond weinig waarschijnlijk.  Jaarlijks worden er tienduizenden incidenten geregistreerd met hondenbeten, bij mensen en schapen, soms met dodelijke afloop. Maar als er morgen een wolf iemand zou bijten, moet allicht de ganse populatie uitgeroeid worden volgens sommigen. Wereldwijd worden er jaarlijks honderduizenden ongevallen met wagens met chauffeur geregistreerd. Maar als er één accident met een zelfrijdende wagen gebeurt, moeten alle zelfrijdende wagens van de straat volgens sommigen. 

Dat mensen een natuurlijk ingebouwd afweersysteem hebben tegen verandering, is geweten. Sociologen beschrijven dat uitvoerig en hersenwetenschappers kunnen je in geuren en kleuren toelichten dat onze amygdala daar voor veel tussenzit. Kahneman beschreef  het mooi in zijn prospect theory: we schatten kleine kansen veel te hoog in en we kunnen situaties moeilijk rationeel analyseren als de toekomstige gevolgen onzeker zijn. De angst voor de terugkomst van de wolf in onze natuurgebieden en de zelfrijdende wagen op onze wegen is dus allebei te herleiden tot ons feilbare denken. Dat de zelfrijdende wagens er komen is erg waarschijnlijk. Dat de wolf terug een vaste stek krijgt in onze natuurgebieden, kan ik maar hopen. Het zal afhangen van de rationaliteit van beleidsvoerders, media, natuurbeschermers, jagers, landbouwers...kortom van ons allemaal...

Ik wens je een gezond en boeiend 2019, gevuld met verrassende ontdekkingen en ontmoetingen. Als je een close encounter met een wolf hebt, geniet van het moment en onderdruk die amygdala...